Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Grażyna Pawlos-Janusz, Sędziowie Sędzia WSA Jacek Czaja, Sędzia NSA Witold Falczyński (sprawozdawca), Protokolant Referent Bartłomiej Maciak, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 29 kwietnia 2014 r. sprawy ze skargi P. G. - redaktora naczelnego [...] na bezczynność Zarządu [...] w L. w przedmiocie udostępnienia informacji prasowej I. zobowiązuje Zarząd w L. do załatwienia wniosku [...] z dnia 16 września 2013 r. o udzielenie informacji prasowej; II. stwierdza, że bezczynność Zarządu [...] w L. miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa; III. wymierza Zarządowi [...] w L. grzywnę w wysokości 500 (pięćset) złotych; IV. zasądza od Zarządu [...] w L. na rzecz P. G. - redaktora naczelnego [...] kwotę 117 (sto siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

We wniosku z dnia 16 września 2013 r. S. P. - dziennikarz dziennika "Ł." z siedzibą w G., powołując się na przepis art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe, zwrócił się do Zarządu Okręgowego Polskiego Związku Łowieckiego w L. (dalej jako "ZO PZŁ") o udzielenie informacji obejmującej odpowiedzi na następujące pytania:

"1. Jakie kwoty wydatkował Zarząd Okręgowy PZŁ na zakup bażantów w roku gospodarczym 2010/2011, 2011/2012 i 2012/2013?

2. Ile sztuk bażantów zakupiono w OHZ Polskiego Związku Łowieckiego, a ile u hodowców prywatnych w poszczególnych latach?

3. Ile bażantów zakupiono w poszczególnych latach, z podziałem na miejscowości ich zakupu?

4. W których obwodach i ile sztuk bażantów introdukowano z zakupionych bażantów?

5. Z jakich miejscowości pochodziły bażanty transportowane do wskazanych z numeru obwodów w poszczególnych latach?

6. Czy zakupów dokonywano w drodze przetargu, zapytania o cenę, czy z wolnej ręki?"

Wnioskodawca zaznaczył, że w przypadku odmowy udzielenia żądanych informacji prosi o złożenie w ciągu 3 dni odmowy w trybie art. 4 ust. 3 ustawy Prawo prasowe.

W piśmie z dnia 24 września 2013 r. (doręczonym redakcji dziennika "Ł." w dniu 30 września 2013 r.) Przewodniczący ZO PZŁ poinformował S. P., że w sprawie jego wniosku zastosowanie znajduje przepis art. 3a Prawa Prasowego, w związku z czym wniosek ten podlega rozpatrzeniu w trybie przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Jednocześnie Przewodniczący ZO PZŁ stwierdził, że dla zrealizowania przedmiotowego żądania koniecznym jest poniesienie kosztów w wysokości 512 zł, uwzględniających "nakład pracy oraz resztę czynników". Wskazał, iż kwotę tę wnioskodawca winien uiścić w terminie 14 dni na konto ZO PZŁ.

W dniu 9 października 2013 r. P. G. – redaktor naczelny dziennika "Ł." skierował do ZO PZŁ pismo, w którym stwierdził, że redakcja dotychczas nie otrzymała odpowiedzi na zapytanie prasowe S. P. z dnia 16 września 2013 r., w związku z czym domaga się sporządzenia odmowy przewidzianej w art. 4 ust. 3 Prawa prasowego lub udzielenia wnioskowanej informacji w ciągu 3 dni. P. G. podkreślił, że w niniejszej sprawie o udzielenie informacji wnioskowano w trybie ustawy Prawo prasowe, a nie w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej.

W odpowiedzi na powyższe pismo Przewodniczący ZO PZŁ w piśmie z dnia 15 października 2013 r. ponownie wyraził pogląd, iż złożony w niniejszej sprawie przez S. P. wniosek o udzielenie informacji podlega załatwieniu w trybie przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej. Ponadto podkreślił, że jego pismo z dnia 24 września 2013 r. nie stanowi odmowy udzielenia informacji, a jest jedynie powiadomieniem, że żądana informacja zostanie udzielona po jej przetworzeniu i przygotowaniu, co z kolei uwarunkowane jest uiszczeniem przez wnioskodawcę opłaty w wysokości 512 zł.

W dniu 8 listopada 2013 r. (data wpływu do siedziby ZO PZŁ) P. G., działając jako redaktor naczelny dziennika "Ł.", wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie skargę na odmowę ZO PZŁ w przedmiocie udzielenia informacji prasowej zgodnie z wnioskiem z dnia 16 września 2013 r. Zaskarżonej odmowie skarżący zarzucił naruszenie art. 4 ust. 1 Prawa prasowego poprzez błędne przyjęcie, że w niniejszej sprawie zachodzą podstawy odmowy udzielenia informacji prasowej oraz naruszenie ust. 3 tego przepisu poprzez niezachowanie wymagań, jakie powinna spełniać odmowa udzielenia informacji prasowej (brak wskazania powodów odmowy) oraz zwłokę w jej udzieleniu.

W uzasadnieniu skargi skarżący przedstawił dotychczasowy przebieg postępowania w sprawie wniosku dziennikarza dziennika "Ł." z dnia 16 września 2013 r. oraz podkreślił, że do dnia sporządzenia skargi ZO PZŁ nie udzielił odpowiedzi na zawarte w tym wniosku pytania. Zdaniem skarżącego nieudzielenie w ciągu 3 dni odpowiedzi na zapytanie prasowe należy utożsamiać z odmową udzielenia informacji w rozumieniu art. 4 ust. 1 i 2 Prawa prasowego. Przekonanie to skarżący oparł na treści wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 grudnia 2001 r., sygn. akt II SAB 254/01, w którym wyrażono pogląd, iż bezczynność, której istotą jest brak reakcji procesowej na żądanie strony postępowania, w sprawach prasowych nie istnieje, lecz oznacza odmowę udzielenia informacji.

Zdaniem skarżącego odmowa udzielenia informacji prasowej w przedmiotowej sprawie jest niezgodna z art. 4 ust. 1 ustawy Prawo prasowe. Na PZŁ spoczywa bowiem obowiązek udzielania prasie informacji o swojej działalności, z wyjątkiem odmowy dokonanej ze względu na ochronę prywatności i ochronę tajemnicy państwowej i służbowej oraz innej tajemnicy chronionej ustawą. Wniosek skarżącego nie dotyczył jednak informacji objętej tajemnicą, ani nie naruszał prawa do prywatności lub tajemnic określonych przez przepisy ustawowe. Żądane dane są natomiast informacjami o działalności ZO PZŁ. Powołując się na wyrok WSA w Lublinie z dnia 31 maja 2012 r., sygn. akt II SA/Lu 246/12 skarżący stwierdził, że również konieczność przetworzenia informacji nie stanowiła podstawy dla odmowy udzielenia informacji w niniejszej sprawie. Przepisy ustawy Prawo prasowe nie przewidują bowiem odmowy udzielenia informacji prasowej za względu na konieczność przetworzenia żądanej informacji. Nie wprowadzają również dodatkowych warunków udzielenia takiej informacji, jak ma to miejsce na gruncie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Niemniej jednak, zdaniem skarżącego, udzielenie żądanej w niniejszej sprawie informacji nie wymaga jej przetworzenia, albowiem dane objęte zapytaniem S. P. "znane są ze sprawozdań, protokołów oraz faktur i dotyczą podstawowej działalności organu".

Skarżący za chybioną uznał ponadto argumentację ZO PZŁ, jakoby odmowę udzielenia informacji w niniejszej sprawie uzasadniał przepis art. 3a Prawa prasowego. Zdaniem P. G. to, że w zakresie prawa dostępu prasy do informacji publicznej stosuje się przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej nie oznacza, że zapytanie prasy w trybie art. 4 ust. 1 Prawa prasowego zamienia się automatycznie we wniosek dziennikarza złożony w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej.

W oparciu o powyższe argumenty P. G. zwrócił się do Sądu o nakazanie ZO PZŁ udzielenia informacji zgodnie z wnioskiem z dnia 16 września 2013 r., ewentualnie o uchylenie zaskarżonej odmowy i zobowiązanie Zarządu do powtórnego rozpatrzenia przedmiotowego wniosku.

W odpowiedzi na skargę pełnomocnik ZO PZŁ wniósł o jej odrzucenie, ewentualnie o oddalenie skargi. Autor odpowiedzi na skargę podniósł, iż przepis art. 3a Prawa prasowego stosowany jest obligatoryjnie, a zatem ZO PZŁ postąpił prawidłowo rozpoznając wniosek S. P. w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej. W konsekwencji organ ten nie mógł w niniejszej sprawie udzielić odmowy, o której mowa w art. 4 Pr. pras., bowiem ustawa o dostępie do informacji publicznej tego nie przewiduje.

Pełnomocnik ZO PZŁ stwierdził ponadto, że P. G. nie jest stroną złożonego w niniejszej sprawie wniosku o udzielenie informacji, a zatem nie ma on legitymacji do wniesienia w tej sprawie skargi. Uprawnienie to należałoby przyznać wnioskodawcy, tj. S. P.

Zdaniem autora odpowiedzi na skargę, gdyby jednak pismo ZO PZŁ z dnia 24 września 2013 r. traktować jako odmowę udzielenia informacji w trybie Prawa prasowego, skargę należałoby uznać za spóźnioną, tj. złożoną po terminie.

W piśmie z dnia 4 kwietnia 2014 r. skarżący oświadczył, iż z ostrożności procesowej, mając na względzie art. 3a Prawa prasowego, rozszerza skargę o alternatywny do podniesionych w niej zarzutów zarzut bezczynności, zgłoszony w trybie art. 3 § 2 pkt 8 w zw. z pkt 4 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Skarżący wyjaśnił, że takie alternatywne rozszerzenie przedmiotu zaskarżenia jest konieczne na wypadek stwierdzenia, że reakcja ZO PZŁ na wniosek o udzielenie informacji nie była odmową, lecz stanowiła bezczynność na gruncie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Przedmiotowy wniosek – jak przyznał P. G. – mógł bowiem podlegać rozpatrzeniu w trybie tej ustawy, a nie w trybie art. 4 Prawa prasowego, jako dotyczący udzielenia informacji o charakterze publicznym i skierowany do podmiotu wykonującego zadania publiczne.

Mając na uwadze treść powyższego pisma Sąd – na mocy zarządzenia sędziego sprawozdawcy z dnia 10 kwietnia 2014 r. – uznał, iż przedmiotem skargi w niniejszej sprawie jest bezczynność ZO PZŁ w przedmiocie udzielenia informacji prasowej. W konsekwencji dokonano zakreślenia sprawy w repertorium SA, gdzie była ona zarejestrowana pod sygnaturą II SA/Lu 1184/13, a następnie wpisania jej do repertorium SAB pod nową sygnaturą II SAB/Lu 147/14.

Na rozprawie przed sądem w dniu 29 kwietnia 2014 r. S. P., występując w roli pełnomocnika strony skarżącej, podtrzymał skargę wnosząc dodatkowo o wymierzenie ZO PZŁ grzywny oraz o sygnalizację Ministrowi Środowiska o niewłaściwym działaniu tego organu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 1 i art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst. jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), dalej "p.p.s.a.", sąd sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej poprzez rozpoznawanie skarg na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach określonych w pkt 1-4a. Stosownie do art. 149 § 1 p.p.s.a. sąd uwzględniając skargę na bezczynność organów w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4a p.p.s.a., zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Stosownie zaś do § 2 cytowanego przepisu sąd, w przypadku, o którym mowa w § 1, może ponadto orzec z urzędu albo na wniosek strony o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6.

Na gruncie niniejszej sprawy wymaga również podkreślenia, że w myśl art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Na wstępie należy zwrócić uwagę, że skarżący, uzupełniając złożoną w niniejszej sprawie skargę pismem procesowym z dnia 4 kwietnia 2014 r., jako jej przedmiot, pierwotnie oznaczony jako odmowa udzielenia informacji prasowej żądanej we wniosku z dnia 16 września 2013 r., alternatywnie wskazał bezczynność w udzieleniu tej informacji. Oznaczenie w pierwszej kolejności odmowy udzielenia informacji jako przedmiotu zaskarżenia skarżący uzasadnił powołując się na pogląd orzeczniczy zaprezentowany m.in. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 grudnia 2001 r., sygn. akt II SAB 254/01 (LEX nr 684864), w którym przyjęto, że w sprawach prasowych nie istnieje bezczynność, lecz oznacza ona odmowę udzielenia informacji w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24 ze zm.), dalej jako "Pr. pras.". Zgodnie z tym przepisem przedsiębiorcy i podmioty niezaliczone do sektora finansów publicznych oraz niedziałające w celu osiągnięcia zysku są obowiązane do udzielenia prasie informacji o swojej działalności, o ile na podstawie odrębnych przepisów, informacja nie jest objęta tajemnicą lub nie narusza prawa do prywatności (ust. 1). W przypadku odmowy udzielenia informacji, na żądanie redaktora naczelnego, odmowę doręcza się zainteresowanej redakcji w formie pisemnej, w terminie trzech dni; odmowa powinna zawierać oznaczenie organu, jednostki organizacyjnej lub osoby, od której pochodzi, datę jej udzielenia, redakcję, której dotyczy, oznaczenie informacji będącej jej przedmiotem oraz powody odmowy (ust. 3). Odmowę, o której mowa w ust. 3, lub niezachowanie wymogów określonych w tym przepisie, można zaskarżyć do sądu administracyjnego w terminie 30 dni; w postępowaniu przed sądem stosuje się odpowiednio przepisy o zaskarżaniu do sądu decyzji administracyjnych (ust. 4).

W ocenie Sądu przywołany wyżej pogląd nie ma jednak zastosowania w niniejszej sprawie, albowiem przedmiotowy wniosek strony skarżącej z dnia 16 września 2013 r. nie podlegał załatwieniu przez ZO PZŁ w trybie art. 4 Pr. pras. W konsekwencji nie można uznać, że nieudzielenie skarżącemu informacji zgodnie z treścią tego wniosku stanowi odmowę udzielenia informacji prasowej, o której mowa w ust. 3 powyższego przepisu, a która podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego w trybie jego ust. 4 w zw. z art. 3 § 3 p.p.s.a.

Rozwijając powyższe stanowisko w pierwszej kolejności wypada wyjaśnić, iż w dotychczasowym orzecznictwie sądów administracyjnych, w tym Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, istotnie za właściwy dla udzielenia prasie informacji przez Polski Związek Łowiecki każdorazowo, niezależnie od charakteru żądanej informacji, przyjmowano tryb uregulowany w art. 4 Pr. pras. W każdym razie w większości orzeczeń okoliczność ta nie była kwestionowana (por. m.in. wyrok NSA z dnia 17 kwietnia 2007 r., sygn. akt I OSK 735/06; wyrok WSA w Warszawie z dnia 20 grudnia 2007 r., sygn. akt II SA/Wa 1767/07 oraz wyroki WSA w Lublinie: z dnia 22 sierpnia 2012 r., sygn. akt II SA/Lu 529/12 i z dnia 23 października 2012 r., sygn. akt II SA/Lu 372/12, a także powołany w skardze nieprawomocny wyrok tut. Sądu z dnia 29 marca 2013 r., sygn. akt II SA/Lu 49/13 – Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych).

Taka wykładania powołanego wyżej przepisu pomijała jednak treść poprzedzającego go art. 3a Pr. pras., na co zasadnie zwrócono uwagę w wydanych w ostatnim czasie orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego, tj. w wyroku z dnia 5 kwietnia 2013 r., sygn. akt I OSK 89/13 oraz w postanowieniu z dnia 12 kwietnia 2013 r., sygn. akt I OSK 319/13, a stanowisko to skład orzekający w niniejszej sprawie w pełni aprobuje. Przepis ten, dodany do ustawy Pr. Pras. w wyniku jej nowelizacji dokonanej przez art. 24 pkt 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 ze zm)., dalej jako "u.d.i.p.:, stanowi, że w zakresie prawa dostępu prasy do informacji publicznej stosuje się przepisy u.d.i.p.

Z powyższych regulacji wynika zatem, że udostępnianie informacji publicznej prasie odbywa się w trybie u.d.i.p. Natomiast art. 4 ust. 1 Pr. pras. poszerza katalog podmiotów zobowiązanych do udzielania prasie informacji o podmioty niewymienione w u.d.i.p. tj. o przedsiębiorców i podmioty niezaliczone do sektora finansów publicznych oraz niedziałające w celu osiągnięcia zysku. W konsekwencji dla wskazania właściwego trybu dostępu do określonej informacji, w sytuacji, gdy wnioskuje o nią prasa, decydujące znaczenie ma ocena charakteru tej informacji oraz charakteru adresata wniosku. W sytuacji bowiem, gdy wniosek taki będzie dotyczył informacji publicznej i zostanie skierowany do podmiotu zobowiązanego na mocy art. 4 ust. 1 u.d.i.p. do udostępniania informacji publicznych, właściwym dla jego załatwienia będzie tryb określony w przepisach u.d.i.p.

Taka właśnie sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że zgodnie z art. 4 ust. 1 u.d.i.p. do udzielenia informacji publicznej zobowiązane są nie tylko władze publiczne, ale także inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności: podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, oraz osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów.

Polski Związek Łowiecki jest natomiast podmiotem wykonującym zadania publiczne, a przez to objętym regulacją powyższego unormowania. Jak wskazano w powołanym wcześniej wyroku NSA z dnia 5 kwietnia 2013 r., sygn. akt I OSK 89/13, ustawodawca w art. 34 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (t.j. Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 372 ze zm.) przekazał temu podmiotowi szereg zadań z zakresu administracji publicznej, w tym m. in.: prowadzenie gospodarki łowieckiej w obwodach wyłączonych z wydzierżawienia i w obwodach wydzierżawionych przez koła łowieckie, troskę o rozwój łowiectwa i współdziałanie z administracją rządową i samorządową, jednostkami organizacyjnymi Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe i parkami narodowymi oraz organizacjami społecznymi w ochronie środowiska przyrodniczego, a także w zachowaniu i rozwoju populacji zwierząt łownych i innych dziko żyjących. Związek realizuje również inne zadania powierzone mu przez ministra właściwego do spraw środowiska. Wymienione zadania nałożone na związek w drodze ustawy ze względu na ich cel mają charakter publiczny (por. R. Stec: "Uprawianie łowiectwa i prowadzenie gospodarki łowieckiej. Uwarunkowania administracyjnoprawne, cywilnoprawne i organizacyjne.", Lex 2012). Wymaga podkreślenia, iż powyższe zadania mogą być realizowane również przez organy okręgowe Związku, w tym jego zarządy okręgowe (art. 32a ust. 4 ustawy Prawo łowieckie).

Publicznoprawny charakter działalności Polskiego Związku Łowieckiego przesądza również o tym, że żądane w niniejszej sprawie informacje stanowią informację publiczną. Dziennik "Ł." domagał się bowiem udostępnienia informacji na temat dokonywanych przez ZO PZŁ zakupów bażantów, w tym na temat formy tych transakcji, wydatkowanych kwot czy też introdukcji zakupionej zwierzyny łownej. Niewątpliwie zatem żądane informacje dotyczą majątku ZO PZŁ oraz działalności tego podmiotu w ramach prowadzonej gospodarki łowieckiej, będącej zadaniem publicznym. W myśl zaś art. 1 ust. 1 u.d.i.p. informację publiczną stanowi każda informacja o sprawach publicznych. W szczególności informacją taką, podlegającą udostępnieniu w trybie przepisów u.d.i.p., jest informacja o podmiotach, o których mowa w art. 4 ust. 1 u.d.i.p., w tym o przedmiocie ich działalności i kompetencjach oraz o majątku, którym dysponują (art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. "c" i "f" u.d.i.p.).

Skoro w świetle powyższych ustaleń nie budzi wątpliwości, że będący przedmiotem niniejszej sprawy wniosek z dnia 16 września 2013 r. dotyczył informacji o charakterze publicznym i został skierowany do podmiotu wykonującego zadania publiczne, należy stwierdzić, że pomimo, iż żądanie to pochodziło od prasy w rozumieniu art. 7 ust 2 pkt 1 Pr. Pras., stosownie do art. 3a tej ustawy podlegało ono rozpatrzeniu przez ZO PZŁ w trybie przewidzianym w u.d.i.p., a nie w art. 4 Pr. pras. Oznacza to, że ewentualny brak odpowiedzi na przedmiotowe żądanie nie mógł zostać uznany za odmowę udzielenia informacji, lecz jedynie za bezczynność w tym przedmiocie, na którą redaktorowi dziennika "Ł." przysługuje skarga do sądu administracyjnego w trybie art. 3 § 2 pkt 8 w zw. z art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. (por. postanowienie NSA z dnia 12 kwietnia 2013 r., sygn. akt I OSK 319/13).

Mając zatem na uwadze, że skarżący jako przedmiot skargi oznaczył alternatywnie odmowę udzielenia informacji prasowej zgodnie z wnioskiem z dnia 16 września 2013 r. i bezczynność w tym zakresie, Sąd za właściwy uznał drugi ze wskazanych przedmiotów zaskarżenia i w konsekwencji ocenił, czy ZO PZŁ dopuścił się bezczynności w sprawie przedmiotowego wniosku, który – stosownie do art. 3a Pr. Pras. – był zobowiązany rozpoznać w trybie przepisów u.d.i.p.

Sąd stwierdził przy tym, że wbrew stanowisku zaprezentowanemu w odpowiedzi na skargę, to właśnie P. G., jako redaktor naczelny dziennika "Ł.", posiada legitymację do wniesienia przedmiotowej skargi na bezczynność ZO PZŁ. Należy bowiem wskazać, że przepis art. 3a Pr. pras. determinuje jedynie tryb, w jakim ma być załatwiony wniosek prasy o udostępnienie informacji publicznej, skierowany do podmiotu zobowiązanego do udostępniania takich informacji. Użyte w tym unormowaniu słowo "prasa" wskazuje jednak, że w każdej takiej sprawie to "prasa" pozostaje w roli podmiotu żądającego informacji. "Prasą" w rozumieniu Pr. Pras. jest zaś na przykład określony dziennik (art. 7 ust. 2 pkt 7 Pr. Pras.). Zatem w sytuacji, gdy wniosek o udostępnienie informacji publicznej wnosi dziennikarz działający w imieniu określonego dziennika, interes prawny w postępowaniu zainicjowanym tym wnioskiem będzie miał dziennik, a nie tylko dziennikarz, jako osoba fizyczna. Redaktorowi naczelnemu takiego dziennika – jako osobie kierującej na mocy art. 25 ust. 1 Pr. Pras. jego redakcją – przysługuje zatem legitymacja do wniesienia skargi w takim postępowaniu.

Dokonując oceny zarzucanej ZO PZŁ bezczynności należy wyjaśnić, że zgodnie z poglądem orzecznictwa stan ten zachodzi wówczas, gdy w prawnie ustalonym terminie właściwy organ (lub - jak na gruncie u.d.i.p. - inny podmiot wykonujący zadania publiczne) nie podjął żadnych czynności w sprawie lub wprawdzie prowadził postępowanie, ale – mimo istnienia ustawowego obowiązku – nie zakończył go wydaniem w terminie decyzji, postanowienia lub też innego aktu lub nie podjął stosownej czynności określonej w art. 3 § 2 pkt 1-4a p.p.s.a. (por. wyroki NSA: z dnia 20 lipca 1999 r., sygn. akt I SAB 60/99 oraz z dnia 22 września 2010 r., sygn. akt II OSK 1904/09, publ. Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych).

Na gruncie spraw z zakresu informacji publicznej bezczynność zachodzi w szczególności wówczas, gdy podmiot zobowiązany do udostępniania informacji publicznych, pomimo dysponowania żądaną informacją publiczną, nie udostępnia jej zgodnie z art. 13 ust. 1 w zw. z art. 14 ust. 1 u.d.i.p., tj. bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, w sposób i w formie zgodnych z wnioskiem, bądź też w tym terminie nie wydaje na podstawie art. 16 ust. 1 u.d.i.p. decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej (co jest uzasadnione np. wobec stwierdzenia, że żądana informacja objęta jest ograniczeniem opisanym w art. 5 ust. 1 i 2 u.d.i.p.). Zaznaczyć w tym miejscu należy, że w razie odmowy udostępnienia informacji publicznej, do wydania rozstrzygnięcia w tym przedmiocie, w formie odpowiadającej decyzji administracyjnej, obowiązane są na mocy art. 17 ust. 1 u.d.i.p. poza organami administracji publicznej również inne podmioty wymienione w art. 4 u.d.i.p.

W ocenie Sądu ZO PZŁ pozostaje w bezczynności w sprawie wniosku strony skarżącej z dnia 16 września 2013 r., albowiem nie został on dotychczas załatwiony w żaden z opisanych wyżej sposobów. Nie sposób przeto przyjąć, by zaistnienie bezczynności ZO PZŁ eliminowało pismo tego organu z dnia 24 września 2013 r., w którym poinformował on wnioskodawcę, że żądane przez niego informacje zostaną mu udostępnione po uiszczeniu opłaty w wysokości 512 zł, wynikającej z "nakładu pracy i reszty czynników".

Należy podkreślić, że dostęp do informacji publicznej jest co do zasady bezpłatny, o czym stanowi art. 7 ust. 2 ud.i.p . Ustawodawca wprowadził jednak wyjątek od zasady bezpłatności dostępu do informacji publicznej, który reguluje art. 15 u.d.i.p. W ust. 1 przepis ten stanowi, że jeżeli w wyniku udostępnienia informacji publicznej na wniosek, o którym mowa w art. 10 ust. 1, podmiot obowiązany do udostępnienia ma ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, podmiot ten może pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom. Zgodnie zaś z ust. 2 powołanego unormowania, podmiot, o którym mowa w ust. 1, w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, powiadomi wnioskodawcę o wysokości opłaty. Udostępnienie informacji zgodnie z wnioskiem następuje po upływie 14 dni od dnia powiadomienia wnioskodawcy, chyba że wnioskodawca dokona w tym terminie zmiany wniosku w zakresie sposobu lub formy udostępnienia informacji albo wycofa wniosek.

Na gruncie powyższej regulacji w judykaturze wyrażane jest stanowisko, iż uzależnianie wszczęcia postępowania w sprawie udostępnienia informacji publicznej od uprzedniego wniesienia opłaty, o której mowa w art. 15 u.d.i.p., jest niedopuszczalne. Przytoczony wyżej ust. 2 tego przepisu przewiduje bowiem realizację obowiązku udostępnienia informacji zgodnie z wnioskiem także w przypadku braku odpowiedzi ze strony wnioskodawcy na zawiadomienie podmiotu zobowiązanego o wysokości opłaty związanej z udostępnieniem żądanej informacji (czyli bez wniesienia opłaty). Oznacza to, że z powodu braku wniesienia opłaty podmiot zobowiązany nie będzie mógł ani odmówić udostępnienia, ani też pozostawić sprawy (wniosku) bez rozpoznania. Organ nie może uzależnić udostępnienia informacji publicznej od uiszczenia opłaty, skoro powstanie obowiązku uiszczenia opłaty w wysokości odpowiadającej kosztom związanym ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnia informacji i wezwanie strony do uiszczenia tej opłaty, powoduje jedynie przesunięcie terminu udostępnienia tej informacji w zakresie określonym w art. 15 ust. 2 u.d.i.p. Rozwiązanie przyjęte w tym przepisie gwarantuje pewność działania podmiotu zobowiązanego, nie pozostawia go w niepewności co do konieczności i zakresu realizacji ciążącego na nim obowiązku udostępnienia informacji w sposób wskazany we wniosku, a także nie wyłącza możliwości zmiany lub wycofania wniosku przez zainteresowany podmiot (por. wyrok NSA z dnia 5 marca 2013 r., sygn. akt I OSK 2781/12, LEX nr 1339621; postanowienie NSA z dnia 1 października 2013 r., sygn. akt I OSK 2139/13, LEX nr 1397148, czy też orzeczenia wojewódzkich sądów administracyjnych: wyrok WSA w Szczecinie z dnia 29 maja 2013 r., sygn. akt II SA/Sz 338/13, LEX nr 1328235 oraz wyrok WSA w Poznaniu z dnia 12 września 2012 r., sygn. akt IV SA/Po 475/12, LEX nr 1222451).

Również w doktrynie dominuje przekonanie, że zawiadomienie wnioskodawcy o kosztach udostępnienia informacji powoduje jedynie, że on sam może zdecydować o dalszym losie swego wniosku. Może w trakcie 14 dni wycofać swój wniosek, zażądać zmiany formy udostępnienia, lub też milcząco zaakceptować opłaty należne. Informacja żądana powinna zostać udzielona po upływie 14 dni od dnia powiadomienia o obowiązku poniesienia kosztów (por. P. Siniewski: Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, wydanie 1., Wrocław 2011, str. 213-214).

Podmiot obowiązany musi więc udostępnić informację publiczną niezależnie od tego, czy uprawniony uiścił opłatę, czy też nie. Ewentualna należność może być potem dochodzona w postępowaniu egzekucyjnym (por. M. Bidziński, M. Chmaj, P. Szustakiewicz: Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Warszawa 2010, str. 162).

Mając na uwadze przedstawiony wyżej pogląd, który skład orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela, należy stwierdzić, że jeżeli ZO ZPŁ, dokonując w niniejszej sprawie oceny wniosku strony skarżącej z dnia 16 września 2013 r., doszedł do przekonania, iż nie zachodzą podstawy do odmowy udostępnienia żądanych w tym wniosku informacji, lecz powiadomił wnioskodawcę, iż ich udzielenie wiązać się będzie z obowiązkiem uiszczenia opłaty w wysokości 512 zł, winien niezwłocznie po upływie 14 dni od dnia doręczenia wnioskodawcy tego powiadomienia, tj. od dnia 30 września 2013 r. (skoro wniosek nie został w tym czasie cofnięty ani zmodyfikowany), udostępnić mu żądane informacje w żądanej formie, niezależnie od tego czy przedmiotowa opłata została uiszczona. W razie bowiem jej braku może ona podlegać ściągnięciu w drodze egzekucji.

Tymczasem ZO PZŁ, wobec nieuiszczenia przez stronę skarżącą opłaty żądanej w piśmie z dnia 24 września 2013 r., pomimo, iż 14-dniowy termin od dnia doręczenia tego pisma upłynął w dniu 14 października 2014 r., dotychczas nie udostępnił jej żądanych informacji, co świadczy o jego bezczynności w niniejszej sprawie.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał skargę P. G. za zasadną i na podstawie art. 149 § 1 zdanie 1 p.p.s.a. zobowiązał ZO PZŁ do załatwienia wniosku dziennika "Ł." z dnia 16 września 2013 r. o udzielenie informacji prasowej.

Jednocześnie Sąd, na podstawie art. 149 § 1 zdanie 2 p.p.s.a., stwierdził, że bezczynność ZO PZŁ w niniejszej sprawie miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Oceniając tę kwestę Sąd wziął pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, w tym fakt, iż bezczynność ZO PZŁ w niniejszej sprawie trwa już przeszło pół roku i nie wynika z okoliczności niezależnych od tego podmiotu, ani też z wątpliwości co do charakteru żądanych informacji, lecz jedynie z bezpodstawnego uzależnienia ich udostępnienia od uiszczenia przez wnioskodawcę opłaty za dodatkowe koszty z tym związane.

Uwzględniając rażący charakter naruszenia prawa w niniejszej sprawie Sąd ponadto, na zasadzie art. 149 § 2 w zw. z art. 154 § 6 p.p.s.a., wymierzył ZO PZŁ grzywnę w wysokości 500 złotych. Wysokość wymierzonej grzywny odpowiada kryteriom wskazanym w art. 154 § 6 p.p.s.a., a nadto jest adekwatna do długiego i nieuzasadnionego okresu bezczynności tego podmiotu.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 i art. 205 § 1 p.p.s.a.

Sąd nie uwzględnił natomiast złożonego na rozprawie przez pełnomocnika strony skarżącej wniosku o "sygnalizację o niewłaściwym działaniu ZO PZŁ w L. Ministrowi Środowiska". W tym miejscu należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 155 § 1 p.p.s.a., w razie stwierdzenia w toku rozpoznawania sprawy istotnych naruszeń prawa lub okoliczności mających wpływ na ich powstanie, skład orzekający sądu może, w formie postanowienia, poinformować właściwe organy lub ich organy zwierzchnie o tych uchybieniach.

Orzeczenie sygnalizacyjne, o którym mowa w powyższym przepisie, ma charakter fakultatywny i nie służy na nie żaden środek zaskarżenia. Jest to środek dyscyplinujący i służy celom informacyjnym (por. B. Dauter: Zarys metodyki pracy sędziego sądu administracyjnego, Warszawa 2008, s. 258). Oznacza to, że sąd może skorzystać z tego środka, jeżeli na podstawie okoliczności sprawy uzna to za uzasadnione.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie brak jest dostatecznych podstaw do zastosowania wobec ZO PZŁ wystąpienia sygnalizacyjnego. Naruszenie prawa przez ZO PZŁ wynikało bowiem jedynie z błędnej interpretacji art. 15 u.d.i.p., a zatem niniejsze orzeczenie jest wystarczające dla przywrócenia stanu zgodnego z prawem.

Końcowo wymaga wyjaśnienia, że w wyroku Sąd nie określił przez przeoczenie terminu jego wykonania przez ZO PZŁ, do czego był zobligowany na podstawie art. 149 § 1 p.p.s.a. W myśl art. 157 § 1 p.p.s.a. sąd może jednak uzupełnić wyrok w tym zakresie, o ile zostanie złożony stosowny wniosek. W przypadku, gdy wniosek w tym przedmiocie nie zostanie złożony, ZO PZŁ będzie obowiązany załatwić wniosek dziennika "Ł. z dnia 16 września 2013 r. niezwłocznie po doręczeniu odpisu prawomocnego wyroku wraz z uzasadnieniem, nie później jednak niż w terminie 14 dni od daty tego doręczenia, stosując zasadę wyrażoną w art. 13 ust. 1 u.d.i.p.

Z tych wszystkich względów Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.